Giriş

E-spor hukuku, dijital oyun ekosisteminin profesyonel spor alanına evrilmesiyle ortaya çıkan ve spor hukuku, bilişim hukuku ile fikri mülkiyet hukukunun kesişiminde gelişen özgün bir hukuk dalıdır. Oyuncu sözleşmeleri, yayın ve sponsorluk hakları, fikri mülkiyetin korunması, kişisel verilerin işlenmesi ve uluslararası turnuvalarda yetki sorunları gibi çok boyutlu düzenlemeler gerektirmektedir. Bu nedenle e-spor hukuku, yalnızca geleneksel spor düzenlemelerini değil, aynı zamanda dijitalleşme ve teknolojiye özgü hukuki çerçeveleri de kapsayan hibrit bir yapıya sahiptir.

E-Spor Nedir?

E-Spor, fiziksel sporlar dışında elektronik ortamdaki faaliyetlerin de spor olarak kabul edilmesi temeline dayanır. E-sporun “spor” olarak kabul edilip edilmeyeceği tartışması, spor hukukunun kavramsal sınırlarının yeniden değerlendirilmesine yol açmaktadır. Zira e-spor, fiziksel performans unsuru minimal düzeyde olsa da stratejik düşünme, zihinsel refleks, organizasyon ve takım koordinasyonu gerektiren bir faaliyet olarak sporun rekabetçi, düzenlemeye muhtaç yönlerini güçlü biçimde taşır. Ayrıca, e-spor endüstrisi milyonlarca dolarlık ekonomik hacmi, küresel turnuvaları, profesyonel oyuncu lisanslama süreçleri ve federasyon yapılanmalarıyla günümüzde bağımsız bir hukuk inceleme alanı doğurmuştur.

E-Spor Hukukunun Temas Ettiği Alanlar

E-spor hukuku, klasik hukuk dallarından doğrudan beslenen, aynı zamanda bilişim dünyasının kendine özgü dinamiklerini barındıran bir karma disiplin niteliğindedir. Bu nedenle bir çok alanla temas halindedir. 

Başlıca temas ettiği alan Spor Hukuku ve Disiplin Hukukudur. Şike, oyuncu transferi, bahis gibi düzenlemelerle temas halindedir. TESFED de bu alanda çalışır. E-spor kulüpleri TESFED’e bağlıdır.

Tabii ki elektronik ortam olduğu için Bilişim ve İnternet Hukukuna da temas etmektedir. E-Doping benzeri bilişim suçları ve 5651 kapsamına giren faaliyetlerde bilişim ve internet hukukundan yararlanılmaktadır.

E-sporcular ve kulüpler arasında Sözleşmeler Hukuku ve İş Hukuku alanı görülmektedir. Profesyonel oyuncular bakımından 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçi statüsü tartışması gündeme gelir.

Tabii ki E-spordaki suçlar için Ceza Hukuku da uygulama alanı bulur ve temas eder. 

E-Spor Hukukundaki Tanımlar

E-Spor hukukunda tanımlar 3 ana başlık altında dağılır. Elektronik, spor ve spor hukuku alanlarıdır. Önemli tanımlar şunlardır:

1. E-Spor

Elektronik ortamlar aracılığıyla bireysel veya takım olarak yürütülen belli kurallar çerçevesindeki her türlü organizasyondur. 

2. E-Sporcu

Elektronik oyunlara profesyonel düzeyde katılım gösteren birey; sporcu lisansı, sözleşme, vize ve transfer haklarına tabi olması nedeniyle klasik sporcu kavramıyla hukuken yakından ilişkilidir.

3. E-Doping (Siber Doping)

Yazılım manipülasyonları, performans artırıcı yöntemler veya algoritmik avantaj sağlayan uygulamalar ile haksız rekabet elde edilmesi durumudur.

4. Spor Kulübü

Spor faaliyetleri yürütmek üzere kurulan dernek/şirketler spor kulübüdür. E-spor kulüpleri de spor kulübü kapsamındadır. 

5. TESFED

TESFED, Türkiye Elektronik Spor Federasyonu olarak kurulmuştur. E-spor alanındaki yönetmelik seviyesindeki düzenlemeleri yapar. Genel işleyişi sağlar. 

Sporcu Sözleşmeleri 

Sporcu sözleşmeleri, aslen hizmet sözleşmesi niteliğinde olsa da sporcunun bağlı olduğu kulübe belli süreyle sportif faaliyetlerini sunmasını ve bu faaliyetine karşılık ücret, prim ve yan haklar elde etmesini içerir. Bu sözleşmelerde süre, ücret, disiplin hükümleri, transfer ve fesih şartları zorunlu unsurlar arasındadır. TBK m.393 vd. çerçevesinde hizmet sözleşmesine ilişkin genel hükümler uygulanmakla birlikte, sporun doğası gereği sözleşmelere özel nitelikli hükümler (örneğin sakatlık riski, doping yasağı, performans kriterleri) eklenir. Ayrıca spor federasyonlarının talimatlarına da uygun olması gerekir.

Sporcu sözleşmeleri sadece kulüp ile sporcu arasındaki ilişkiyi değil; aynı zamanda uluslararası transfer kuralları, rekabet yasağı ve fikri hakların (ör. yayın, görüntü kullanımı) paylaşımını da düzenler. Bu nedenle sporcu sözleşmeleri, klasik iş hukuku sözleşmelerinden ayrılarak özel hukuk – kamu hukuku kesişiminde gelişmiş özgün bir sözleşme tipidir.

E-sporcu sözleşmeleri, klasik spor sözleşmelerinin yanında dijital ortam, yayın hakları, KVKK ve fikri mülkiyet boyutunu da kapsayan sözleşmelerdir. Bu yüzden hazırlanırken hem spor hukuku hem de bilişim ve fikri mülkiyet hukuku uzmanlığını gerektirir.

E-Spor Hukuku Mevzuatı 

Ülkemizde e -spor alanında doğrudan bir kanun bulunmamakla beraber e-spor da genel spor düzenlemelerine tabiidir. E-spor alanına dair özel düzenlemeler yönetmelik ve talimat düzeyinde olup e-sporcular ve e-spor kulüpleri arasındaki ilişkiyi düzenler. 

• 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu: Spor kulüplerinin kuruluşu, faaliyetleri, tescili ve denetlenmesine; federasyonların kuruluşuna dair hükümler içerir. Madde 5-6: Spor kulüplerinin tescili ve faaliyet alanları. Madde 14-16: Spor federasyonlarının (TESFED, TFF vs.) yetkilerini ve görevlerini içerir.
• 3289 sayılı Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu: Türkiye’de spor faaliyetlerinin yürütülmesi, spor federasyonlarının yönetimi ve detaylarını içerir.
• TESFED (Türkiye E-Spor Federasyonu) Talimatları-Yönetmelikleri: E-Sporcular ve E-spor kulüpleri için Sporcu Lisansları, Vize ve Transfer İşlemlerini, Disiplin düzenlemeleri ve Müsabaka Talimatlarını içerir. TESFED web sitesinde bulunur.
• 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Hakkında Kanun: Spor faaliyetleri ve gösterileri için düzenlemeler içerir. Madde 5: Müsabaka, seyir alanlarının güvenliği ve düzenine ilişkin düzenlemeler, Madde 6: Müsabakaların, antrenman ve seyir alanlarının güvenliğine dair düzenlemeler, Madde 7: Müsabaka Güvenliğini, Madde 11: Şike ve teşvik primi düzenlemelerini içerir.
• 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun: Elektronik ortamda yayınlanan müsabakalardaki seyirci veya sporcuların faaliyetlerine karşı içeriğin kaldırılması veya erişim engellemesi gibi kısıtlamalara gidilebilir. 

E-Spor Hukukuyla İlgili Kurumlar

E-spor Hukukuna dair birçok düzenleme ve kurum bulunmaktadır. Bu anlamda akla gelen kurumlar şunlardır:

• Gençlik ve Spor Bakanlığı
• Türkiye E-Spor Federasyonu (TESFED)
• Rekabet Kurumu
• RTÜK

Uluslararası düzenleyici kurumlar şunlardır:

• International Esports Federation (IESF)
• World Esports Association (WESA) 

E-Spor Hukukuna Dair Uyuşmazlıklar

E-Spor Hukukuna dair uyuşmazlıklarda sporcu sözleşmeleriyle karşılaşılmaktadır. Temel olarak şunlar örnek verilebilir. 

• Oyuncu Sözleşmeleri Uyuşmazlıkları
• Transfer ve Rekabet Sorunları
• Turnuva Düzenleme ve Yayın Hakları
• Sponsorluk ve Reklam Sözleşmeleri
• Hile ve Doping Kullanımı (Cheat & Boosting)
• Disiplin ve Etik Kurallara Aykırılıklar

Sonuç

E-Spor Hukuku, geleneksel spor anlayışının değişmesi ve teknolojinin gelişimi ile beraber gelişmektedir. Elektronik ortamdaki bu faaliyetlerin spor kapsamında görülmesi ardından geleneksel sporlara benzer veya paralel düzenlemeler e-spor için de uygulamaya girmiştir.  Sporun niteliğinden ziyade sporcu sözleşmeleri, marka kapsamındaki “nikname”ler gibi konular tartışılmakta ve gündeme gelmektedir. Bu konularda da somut olaya göre tanımlar ve görüşler değişebileceği için yaşanan duruma göre alanında yetkin hukuk bürolarından destek almanız gerekebilir.

Yazar: Yunus Emre AKPINAR / Stajyer Avukat